Jeśli w przypadku rozpoznania i potwierdzenia choroby niedokrwiennej serca pacjent ma wykonaną koronarografię to można się spodziewać się trzech różnych sposobów leczenia. Może być wykonana plastyka wieńcowa ( Poradnik – odcinki wcześniejsze ), pacjent może zostać zakwalifikowany do leczenia zachowawczego, czyli tabletkowego, lub ostatecznie chory może być skierowany do leczenia kardiochirurgicznego.
Leczenie operacyjne choroby niedokrwiennej serca jest wykonywane w oddziale kardiochirurgii przez lekarzy specjalistów kardiochirurgów. Jest to oddzielny oddział szpitalny w połączeniu z salą operacyjną oraz oddziałem intensywnej terapii, gdzie przebywają chorzy bezpośrednio po operacji. Najczęściej wykonywanym zabiegiem w kardiochirurgii jest leczenie operacyjne choroby niedokrwiennej serca, czyli popularnie określane by-passy. Operacje by- passów są wykonywane zazwyczaj z użyciem krążenia pozaustrojowego, czyli wykorzystaniem specjalistycznej aparatury zastępującej serce i płuca. Zabiegi takie są z reguły długotrwałe ( kilka godzin ) i po zabiegu chory jest przenoszony do oddziału intensywnej terapii, gdzie przebywa jeden lub dwa dni, jeśli nie ma powikłań leczenia. Następnie jest przenoszony na oddział ogólny lub bezpośrednio do rehabilitacji sanatoryjnej. Technika zabiegu operacyjnego by-passów polega na ominięciu zwężenia występującego w tętnicy wieńcowej poprzez wykorzystanie pomostu naczyniowego. Stąd poprawna nazwa tego zabiegu to pomostowanie aortalno-wieńcowe–CABG. Do wykonania pomostowania wykorzystuje się naczynia tętnicze i żylne czyli tętnice i żyły. Zatem wyróżniamy pomosty tętnicze i pomosty żylne. Technika zabiegu w obu przypadkach jest podobna. Jest to operacja wykonywana drogą otwarcia klatki piersiowej przez mostek. Następnie dokonuje się wszycia pobranego wcześniej fragmentu tętnicy lub żyły do aorty jednym końcem i drugim końcem do tętnicy wieńcowej już poza krytyczne zwężenie występujące w tej tętnicy. Zazwyczaj wykonuje się kilka zespoleń by- passów tak, aby w miarę możliwości zaopatrzyć wszystkie krytyczne zwężenia. Zabieg operacyjny trwa około kilku godzin i jest uzależniony od ilości zwężeń. Jeśli jest ich mniej to zwykle trwa krócej.
Operacje kardiochirurgiczne mogą też być operacjami złożonymi. Wtedy CABG, czyli operacji by- passów towarzyszy operacja wymiany zastawki aortalnej lub mitralnej lub obu. Takie operacje są bardziej skomplikowane, dłuższe i wymagają dużego zaangażowania ze strony zespołu operacyjnego. Planowanie operacji złożonej musi być bardziej dokładne. Wymaga dokładnego poznania historii choroby pacjenta i precyzyjnego ustalenia wskazań do wykonania konkretnego zabiegu.
Obok kardiochirurgicznych zabiegów planowych wykonywane są także operacje ” na ostro ” przy bezpośrednim zagrożeniu życia pacjenta, gdzie konieczna jest natychmiastowa interwencja kardiochirurga. Takie operacje to wykonywane w trybie natychmiastowym by-passy, czy zabieg operacyjny leczenia tętniaka rozwarstwiającego aorty. Ten ostatni zabieg polega na wykonaniu zespolenia i wszczepieniu specjalnego stentu z w miejsce uszkodzonej tętnicy głównej – aorty. Jest to operacja o dużej trudności technicznej. Niejednokrotnie ta jednostka chorobowa dotyczy osób młodych z często genetycznie uwarunkowanymi defektami w budowie ściany tętnic. Choroba przebiega szybko. Rozpoczyna się bardzo silnymi bólami w klatce piersiowej, często z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi. Badaniem referencyjnym, które pozwala rozpoznać prawie w stu procentach rozwarstwienie aorty, jest badanie tomograficzne klatki piersiowej z podaniem kontrastu. Jeżeli w tym badaniu lekarz radiolog rozpozna i określi stopień rozwarstwienia to jedynym ratunkiem dla takiego chorego jest szybki zabieg kardiochirurgiczny. Zabiegi takie są reguły ciężkie, trwające kilka lub kilkanaście godzin. Po pomyślnym zabiegu pacjenta czeka rehabilitacja.
Operacją kardiochirurgiczną o najwyższym stopniu trudności i jednocześnie wykonywaną w wyjątkowych przypadkach jest przeszczep serca. Jest to zabieg wykonywany w specjalistycznych ośrodkach. Wskazaniem do zabiegu jest nieodwracalne uszkodzenie serca, jego części mięśniowej w wyniku rozległego zawału serca lub zapalenia mięśnia sercowego. W tym przypadku dochodzi do utraty części mięśniowej serca. Tkanka mięśniowa zostaje zastąpiona przez tkankę włóknistą, która nie ma właściwości kurczenia się, a tym samym pompowania krwi. Rozwija się niewydolność serca. W jej krańcowym przypadku pacjent nie może samodzielnie funkcjonować, ma dużą duszność, obrzęki, pojawiają się zaburzenia rytmu serca. Jedynym ratunkiem w tym przypadku jest zastąpienie chorego serca- sercem dawcy. Nie jest to jednak prosta procedura. W ostatnich latach trwają szeroko zakrojone prace nad urządzeniami zastępującymi mechaniczną pracę serca. Wydaje się, że taka droga zastępowania chorego serca przez urządzenia mechaniczne będzie przyszłościową metodą leczenia
Leczenie kardiochirurgiczne jest bardzo cennym sposobem interwencji w przypadku choroby niedokrwiennej serca, ale także w przypadku innych schorzeń. Niejednokrotnie jest jedynym sposobem radykalnego wyleczenia pacjenta. Wymaga ono dużego zaangażowania w proces leczenia personelu medycznego, lekarzy, pielęgniarek, rehabilitantów a także pacjenta i jego najbliższej rodziny.
